Woensdag, 20 mei 1885 Rotterdam

De volgende halte zal Rotterdam zijn.
Ik ben nieuwsgierig hoe deze haven in opkomst de vergelijking met Antwerpen kan doorstaan. Eén ding is zeker.Veel verwachting heb ik niet van deze stad. De stad van Erasmus heeft zeker niet de historische en culturele achtergrond die de wereldhaven Antwerpen beroemd heeft gemaakt. Antwerpen heeft reeds eeuwen aan haar haven en haar infrastructuur gebouwd en heeft geprofiteerd van de welvaart die de wereldhandel met zich bracht. Het resultaat is af te lezen aan de vele prachtige huizen en paleizen van de rijke kooplieden, de kapellen, kerken en kathedralen.
Rotterdam heeft deze wereldhandel nooit gekend. De Calvinistische arbeidsethiek kent bovendien geen plaats en tijd voor schoonheid zoals bij ons.
Het is duidelijk dat we Rotterdam naderen.
Langs de Oude Maas neemt de bewoning toe; grote en kleinere boerderijcomplexen, kleine kerkdorpjes, arbeiders doende met versterken en uitgraven van de walkant, werkpaarden en lastkarren. De contouren van een grote stad doemen aan de horizon op.
Snel nadert Rotterdam. Het eerste wat mij opvalt zijn de twee enorme stalen bruggen die naast elkaar over de Maas gebouwd zijn .

Bruggen over de Maas

Welk een geweldige overspanning! Feitelijk zij er twee overspanningen. Eén voor de trein en één voor automobielen, wandelaars en fietsers. De brug die bedoeld is voor deze laatste categorie is een fraai smeedijzeren complex, met aan beide zijden van de rivier fraaie smeedijzeren ornamenten inclusief een vlaggenmast.. Een dergelijk werk zou men in Antwerpen ook moeten uitvoeren. De eigenaren van de dienstdoende pontveren zouden mij om dit idee met vreugde om zeep helpen maar toch; het verkeer van de linker- naar de rechteroever van de Schelde over bruggen zou een geweldige verbetering van betekenis zijn en mogelijk de gehele linkeroever kunnen ontsluiten.

Woensdag, 14 Juli 1885

Wij naderen de Amerikaanse kust. Afgezien van de grote groep zeemeeuwen die wij hebben gesignaleerd bij Nova Scotia, hebben wij nog niets van ‘De Nieuwe Wereld’ gezien. Het eerste dat wij van Amerika zien is een lichtschip, dat voor de kust voor anker ligt. Maar dat gaat snel veranderen. Wij hebben intussen een loods aan boord gekregen die ons de volgende morgen naar binnen zal koersen. Het schip voert nu een rode lantaarn om aan te geven dat het commando om aan land te komen, door een loods is overgenomen. Bushman staat in deze situatie tijdelijk buiten spel en trekt zich terug in zijn eigen hut. Hij is ‘met verlof’ totdat het schip in Philadelphia zal afmeren. Het weer is nog steeds beroerd. Het is mistig, en het schip wordt pauzenloos geranseld door regenvlagen. Er staat een harde dwarse wind die het schip permanent vol in de stuurboordflank treft. Het gevolg is dat het schip vrijwel constant naar links over helt zodat vooral het beklimmen van trappen een waar avontuur is. Duikt het schip met zijn boeg in de golven en is men tijdens die beweging een trap in de lengterichting van het schip aan het afdalen, is het alsof je persoonlijk gewicht met de helft is afgenomen en men ‘zweeft’ als het ware. Stijgt het schip daarentegen bij de volgende beweging, is het gewicht van de afdaler ongeveer twee keer zo groot zodat het een letterlijk zwaar karwei is om de trap te gebruiken. Heeft het schip dan ook nog een permanente helling naar links, dan lijkt het alsof men acrobatische toeren voor een circusact aan het beoefenen is.
Vooral de stewards die vaak beladen met dienbladen vol met glazen, schotels, koppen en flessen zijn ware kunstenaars. Ik zie er twee elkaar passeren op een trap, waarbij er een omhoog en de ander omlaag gaat. Bij het overhellen van het schip naar links en de vrijwel onmiddellijke wending naar rechts passeren die twee gasten elkaar midden op de trap in een waarlijk atletische prestatie, waarbij alle glazen en flessen ongeschonden hun reis kunnen voortzetten. Achter een van de stewards loopt een passagier die vermoed dat de hele procedure tot botbreuken zal leiden en nabij snelt om te helpen. Niet nodig! De twee stewards passeren elkaar zonder problemen, doch de dappere behulpzame passagier, duikelt vijf treden de trap af en zit uiteindelijk beduusd op zijn gat onder aan de trap!
Ik ben werkelijk onder de indruk!

ss Switserland

Vrijdag 4 december 1885
Het laatste dier dat wordt overgebracht is een Indische olifant. Zo’n drie meter hoog en vier meter lang. De 2e stuurman, die verantwoordelijk is voor het inschepen van het circus is begrijpelijkerwijs zeer nerveus en is in een drukke conversatie verwikkeld met de verzorgers van het beest. De discussie gaat over het gewicht van het beest. De stuurman schat het gewicht op zo’n vijfduizend kilo en is bang dat de laadboom van de ‘Horrox’ het zal begeven tijdens het overladen. De olifantenverzorgers gesticuleren luidruchtig dat het monster niet meer dan vier duizend kilo weegt en dat ze tot nu toe het dier altijd met één laadboom hebben kunnen overladen. De stuurman geeft toe en de takelprocedure neemt een aanvang.

Truusje komt aan dek

Nadat het beest los komt van het dek van hun schip kraakt de laadboom vervaarlijk en scheurt er een van de zes touwen waar het korset van het beest mee is bevestigd. Uiteraard staat vrijwel de gehele bemanning op de ‘Horrox’, die elders geen werkzaamheden heeft te verrichten, reikhalzend uit te kijken naar dit schouwspel. Ik kan er niets aan doen, maar ik krijg het gevoel dat eenieder, inclusief ikzelf, hoopt op een spectaculaire plons wanneer het grijze monster onverhoopt uit zijn hijskorset zou vallen. Maar, de procedure wordt gestaakt en de stuurman bepaald dat er gebruik zal worden gemaakt van twee laadbomen. Die van de ‘Corrientes en die van de ‘Horrox’. Met dubbele touwen. Na een uur van voorbereiding gaat ‘Truusje’ want zo heeft de stuurman de levende Mont Blanc kennelijk genoemd, slaagt de operatie en wordt ‘Truusje’ in een speciaal vervaardigde box opgesloten op de voorplecht. De operatie is geslaagd en iedereen gaat in alle oprechtheid, redelijk teleurgesteld ( Niemand zal ooit te weten komen of ‘Truusje’ voldoende drijfvermogen heeft) zijns weeg Er worden vele kisten met sinaasappels in het ruim getakeld die bestemd zijn voor Buenos Aires. Het is inmiddels gloeiend heet geworden. De temperatuur is gestegen tot meer dan 36 graden Celsius. De Braziliaanse neger-werkers zweten als otters. Uit de kisten met fruit wordt door de bemanning als raven gestolen. Ik zie verschillende matrozen en zelfs officieren rondlopen met hun armen vol met sinaasappels en bananen. Ik vind een dergelijk gedrag verwerpelijk omdat men aan de wal 20 sinaasappels voor 1 franc kan kopen. Er worden nu ook kisten en kratten met een soort groene komkommers aan dek gezet. Ook netten met kokosnoten en uien worden her en der tussen de kooien geplaatst. Zelfs onder de tafels van de salon staan kooien met apen. Dan komen er vijf kleine roeiboten en een klein stoombootje van de wal varen met het personeel van het circus. Heren en dames, jongens en meisjes. Ik zie zelfs, naar wat ik vermoedde, een heel nest kleine kinderen, die later dwergen blijken te zijn. Het is een verschrikkelijke chaos. Het lijkt er op of de ark van Noach tegen de toren van Babel is aangevaren. Alle beschikbare plaats aan dek is ingenomen door leeuwenkooien, de olifantenkooi, de kooien van de hyena’s, schapen en zebra’s in kooien, en geiten en bokken in grote kratten. Speciale hondekooien en een kooi voor twee lama’s. Dan een enorme stapel kisten, zeilen, kratten zakken en netten, gevuld met materialen. Bundels touwen en kabels. Ter completering van de chaos staan mensen in alle mogelijke talen een permanente ruzie met elkaar te onderhouden. De 2e stuurman scheldt de kwartiermeester uit omdat hij heeft toegestaan dat er zelfs kooien met apen op de brug zijn geplaatst.”Dat kan toch niet waar zijn” schreeuw de stuurman. “Hier moet leiding worden gegeven aan de bemanning.” “Dat gebeurt de hele reis al op deze manier. Alleen zitten de apen nu uitzonderingsgewijs in kooien” schreeuwt de kwartiermeester terug. Twee officieren hebben een luiddruchtig verschil van mening met de kapitein omdat ze hun hut hebben moeten afstaan aan vrouwelijke medewerkers van het circus. Een van de stewards van de streeage ruziet met de stuurman over hetzelfde onderwerp. De passagiers ruzieën met de 2de stuurman over hun accomodatie. De bootsman ruziet met de oppassers van de leeuwenkooien over veiligheidsmaatregelen. Men waant zich in de Belgische Kamer van Volksvertegenwoordigers. De dieren, die alle uiteraard opgewonden zijn , brullen, schreeuwen, hinniken, blaffen, loeien, kwaaken, krijsen allen door elkaar heen zodat ik me goed kan voorstellen wat voor een ellende Noach heeft ondervonden toen hij met zijn ark de Zwarte Zee invoer.